آیا می‌دانید فیوز مینیاتوری چیست؟ فیوز مینیاتوری یا کلید محافظ جان که اختصارا MCB نامیده می‌شود از عبارت Miniature Circuit Breaker گرفته شده و یکی از تجهیزات بسیار پرکاربرد الکتریکی محسوب می‌شود. این کلید در برابر جریانات اضافی حساس بوده و در صورت تحمیل جریان غیر عادی، برای پیش‌گیری از اتصال کوتاه فورا مدار را قطع می‌کند و باعث جلوگیری از آسیب دیدن سایر اجزای مدار خواهد شد. اتصال کوتاه مشکلی است که باعث ایجاد جرقه و آتش سوزی می‌شود. برای جلوگیری از ایجاد این ایرادها و خطر آتش سوزی، ضروری است با استفاده از دوره آموزش برق کار ساختمان مهارت و تخصص خود را افزایش دهید.
نحوه کار فیوز مینیاتوری
حال که دانستیم فیوز مینیاتوری چیست، برای کارکرد دو روش وجود دارد. در روش اول تشخیص جریان اضافی توسط دو فلز غیر هادی انجام می‌شود که هنگام عبور جریان بیشتر از میزان جریان متناسب مدار، فلزها گرم شده و خمیدگی بیشتری پیدا می‌کنند که این حالت موجب قطع شدن مدار می‌شود.
در روش دوم تشخیص میزان جریانات اضافی توسط سیم پیچی با قطر زیاد و دور کم انجام شده می‌شود و با عبور جریان اضافی، کلید مینیاتوری جریان برق را قطع می‌کند.
موارد استفاده از فیوز مینیاتوری
از این فیوز در موارد زیر استفاده می‌شود:
• تابلو برق صنعتی
• منازل مسکونی
• بیمارستان ها
• ادارات و شرکت ها
• بخش‌های صنعتی
در صورت بروز هر یک از این موارد برق قسمتی از ساختمان پریده و یا دچار سوختگی می‌شود. جهت رفع مشکل فیوزهای معیوب باید آن‌ها را تعویض نمود. اما توجه کنید که جهت جایگزینی قطعه جدید الزاما باید این قطعه مشابه قطعه قدیمی باشد تا خرابی جدید ایجاد نشود.
انواع فیوزهای مینیاتوری
پس از بررسی این موضوع که فیوز مینیاتوری چیست و چه کارکردی دارد، در ادامه خوب است بدانید فیوز مینیاتوری از نظر کاربرد به چند دسته تقیم می‌شود:
• فیوز مینیاتوری تیپ B روشنایی
این فیوزها به کلید تندکار معروفند و در تاسیسات روشنایی مسکونی و صنعتی استفاده می‌شوند. در واقع این کلیدها برای بارهای مقاومتی یا القایی کوچک استفاده می‌شوند. هنگامی که جریانی بیشتر از ظرفیت از مدار بگذرد این کلید جریان برق را قطع می‌کند. در نتیجه برای مصارف خانکی بسیار مناسب هستند.
• فیوز مینیاتوری تیپ C موتوری
این فیوزها به کلید کندکار معروفند و در تاسیسات صنعتی و تجاری استفاده می‌شوند. اگر جریان 5 تا 10 برابر جریان نامی از مدارها بگذرد، فیوز عمل کرده و جریان قطع می‌شود. از آن‌ها معمولا در موتورهای کوچک و یا لامپ فلوئورسنت استفاده می‌گردد. زمان قطع برق در این تیپ از تیپ قبلی بیشتر است.
• کلید مینیاتوری تیپ D ترانسفورماتوری
این کلیدها برای مصرف صنعتی خاص نظیر مولدهای اشعه ایکس و یا ترنسفرماتورها و یا تجهیزات جوشکاری صنعتی استفاده می‌شود. هنگامی که جریانی معادل 10 تا 20 برابر جریان نامی از مدار بگذرد این کلیدها باعث قطع جریان خواهند شد. زمان قطع کلیدهای این تیپ از سایر تیپ‌ها بیشتر است.
• کلید مینیاتوری تیپ K قدرت
این کلیدها جهت حفاظت مدارهای قدرت، موتورها و ترنسفورماتورها استفاده می‌شود. حساسیت این دسته کلیدها به جریانات اضافی بسیار بیشتر است و سریع‌تر از سایر کلیدها برق را قطع می‌کند. البته هنگام اتصال کوتاه نیز مانند کلیدها تیپ B و C عمل می‌کنند.
• کلید مینیاتوری تیپ Z بسیار حساس
این دسته از کلیدها در صورتی که جریان عبوری از جریان نامی بیشتر باشد به سرعت باعث قطع جریان خواهند شد. این کلیدها از سایر کلیدها بسیار سریع‌تر عمل می‌کنند و به همین دلیل برای استفاده در مدارهایی با درجه حساسیت بالا مناسب هستند.
نحوه نصب فیوز مینیاتوری
پس از دانستن این موضوع که فیوز مینیاتوری چیست، اکنون به آموزش نحوه نصب فیوز مینیاتوری خواهیم پرداخت. سیم‌های فاز و نول از کنتور اصلی توسط سیم وارد جعبه فیوز درون خانه خواهد شد. سپس از بخش پایین هر فیوز مینیاتوری را به فیوز دیگر متصل کرده و فاز اصلی را از سمت بالا به فیوز مینیاتوری ابتدایی متصل می‌کنیم. همچنین سیم نول اصلی را به بقیه نول‌های درون جعبه فیوز متصل می‌کنیم. سیم‌های فاز نیز از هر بخش به یک کلید مینیاتوری وصل می‌شود که در صورت قطع کلید، جریان برق در تمامی بخش‌ها قطع خواهد شد.
دلایل تعویض فیوز مینیاتوری
آیا می دانید دلایل تعویض فیوز مینیاتوری چیست وعواملی که باعث خرابی مدار و نیاز به تعویض فیوز می‌شود چه می باشد؟ در این جا به مهم ترین دلایل آن اشاره خواهیم کرد:
• اتصال کوتاه در مدار
• اضافه بار
• اضافه جریان
• خرابی وسایل برقی که موجب افزایش مصرف برق می‌شود.
مراحل تعویض فیوزهای مینیاتوری
تعویض فیوزهای مینیاتوری کار سختی نیست اما به تجربه و تخصص نیاز دارد تا از ایجاد حوادث ناگوار جلوگیری شود. برای تعویض فیوز مینیاتوری مراحل زیر را دنبال کنید.
• مرحله اول
ابتدا باید فیوز اصلی را از منبع برق قطع نموده و فیوز مینیاتوری را بررسی نمایید. جدا نمودن فیوز اصلی از برق ضروری است و موجب حفظ جان شما و پیش‌گیری از خسارات مالی و جانی خواهد شد.
• مرحله دوم
در داخل جعبه تقسیم برخی سیم‌ها برچسبی دارند که تعیین می‌کنند کدام فیوز مربوط به کدام بخش ساختمان است. به همین دلیل فیوز مورد نظر شما باید به آسانی پیدا شود.
• مرحله سوم
برای تعویض فیوز مینیاتوری باید میزان آمپر فیوز جدید با فیوز قبلی یکسان باشد. اگر این دو عدد متفاوت باشند با مشکلات جدی و خطرساز نظیر آسیب به فیوز جدید مواجه خواهید شد.
• مرحله چهارم
برای تعویض فیوز باید به نوار فلزی درون آن توجه نمایید. اگر اطراف فیوز کدر و تیره رنگ است نشان دهنده سوختن فیوز به دلیل اتصال کوتاه است. در نتیجه باید حتما فیوز جدید جایگزین فیوز قبلی شود.
• مرحله پنجم
چنانچه فیوز قبلی از نوع فیوز کارتریج باشد باید برای تعویض آن از ابزار مخصوص استفاده نمایید. به طور کلی برای تشخیص ایرادات فیوز می‌توان از یک مولتی متر و یک مقاومت استفلاده کنید. اگر مقاومت بسیار بالا باشد یعنی فیوز کلا معیوب شده و نیاز به تعویض دارد. ولی چنانچه مقاوت پایین بود یعنی فیوز سالم است و نیازی به تعویض ندارد.
• مرحله ششم
در این مرحله برق را وصل نمایید تا از عادی بودن برق رسانی ساختمان مطمئن شوید.
کلام نهایی
در این مطلب به بررسی این موضوع که فیوز مینیاتوری چیست و نحوه عملکرد آن پرداختیم. همچنین مراحل تعویض فیوزهای مینیاتوری را نیز به شما آموختیم. در صورت تمایل به آموزش حرفه برق کاری، می‌توانید از دوره‌های تخصصی آموزش برق ساختمان آموزشگاه سروش جاوید بهره‌مند شوید.
