تجهیزات ایمنی آسانسور و نقش آن ‌ها در استانداردسازی

استانداردسازی در صنعت آسانسور به معنای تعیین و به‌ کارگیری مجموعه‌ ای از مقررات، الزامات فنی، آزمون‌ ها و ضوابط است که تولید، نصب، بهره‌ برداری و نگهداری آسانسورها را تحت چارچوبی ایمن، مطمئن و قابل کنترل قرار می‌ دهد.

یکی از دلایل مهم نیاز به استانداردسازی، تضمین سطحی از ایمنی برای کاربران، اپراتورها و تکنسین‌ های سرویس است؛ آسانسورها در ساختمان‌ ها به میزان بسیار زیاد مورد استفاده قرار می‌ گیرند و بروز خطا یا نقص در آن‌ ها می‌ تواند منجر به حوادث جبران‌ ناپذیر شود. از سوی دیگر، استانداردسازی کمک می‌ کند تا محصولات و تجهیزات آسانسور در سطح ملی و بین‌ المللی قابل مقایسه، قابل تأیید و از نظر کیفیت یکنواخت باشند، نه اینکه هر تولیدکننده یا نصاب با معیار خود عمل کند. برای مثال، در اتحادیه اروپا، Directive 2014/33/EU تحت عنوان «دستورالعمل آسانسورها» وارد شده که هدف آن ترکیب ایمنی بالا با امکان تجارت آزاد قطعات و تجهیزات آسانسور در بازار واحد اروپا است.

رعایت استانداردها باعث می‌ شود که مراحل طراحی، نصب و بهره‌ برداری آسانسور‌ها از لحاظ فنی و ایمنی کنترل شده باشند؛ برای نمونه، در استاندارد EN 81-20، برای حالت صعودی کابین (ascending car) که از کنترل خارج شود، حفاظت‌ های ویژه‌ ای تعریف شده و برای درب‌ ها سیستم «پرده نور» به منظور جلوگیری از بسته شدن درِ کابین روی افراد ورودی پیش‌ بینی شده است. همچنین، استانداردها امکان پایش وضعیت قطعات، تطابق با الزامات تست و بررسی و اعمال نگهداری دوره‌ ای را فراهم می‌ آورند که هم به کاهش حوادث کمک می‌ کنند و هم اعتماد استفاده‌ کنندگان را بالا می‌ برند.

به علاوه استانداردسازی نقش مهمی در هماهنگی بازار، تسهیل تجارت قطعات و تجهیزات و ایجاد زبان مشترک در صنعت آسانسور ایفا می‌ کند. به‌ عنوان مثال، دستورالعمل اتحادیه اروپا ضمن هدف ایمنی، با هدف بازار واحد نیز تدوین شده است.

ایمنی آسانسورها یکی از مهم‌ ترین موضوعات در طراحی و بهره‌ برداری ساختمان‌ های مدرن است. تجهیزات ایمنی مختلفی در آسانسورها به کار گرفته می‌ شوند تا از بروز حوادث و آسیب‌ های احتمالی جلوگیری کنند و تجربه‌ ای مطمئن برای کاربران فراهم شود. در ادامه، مهم‌ ترین تجهیزات ایمنی آسانسور و عملکرد هر یک معرفی شده‌ اند:

1. قفل درب کابین و طبقه: از باز شدن درب‌ ها زمانی که کابین در تراز کامل با طبقه نیست جلوگیری می‌ کند و مانع سقوط افراد به چاه آسانسور می‌ شود.

2. سیستم تراز طبقه مجدد (Re-Leveling System): پس از توقف کابین، موقعیت آن را نسبت به طبقه بررسی و در صورت نیاز به آرامی تنظیم می‌ کند تا کابین کاملاً تراز باشد و از لغزش یا زمین خوردن جلوگیری شود.

3. پاراشوت (ترمز اضطراری): در صورت حرکت بیش از حد کابین یا سقوط احتمالی، کابین را متوقف می‌ کند و از برخورد شدید با کف یا سقف چاهک جلوگیری می‌ کند.

4. گاورنر سرعت (Speed Governor): سرعت کابین را کنترل می‌ کند و در مواقع اضطراری فرمان فعال شدن ترمز ایمنی را صادر می‌ نماید.

5. ضربه‌ گیرها (Buffers): در کف و سقف چاهک نصب می‌ شوند تا انرژی برخورد احتمالی کابین یا وزنه تعادل را جذب کنند و از آسیب دیدن ساختار آسانسور جلوگیری نمایند.

6. سوئیچ‌ های حدی و ایمنی (Limit & Safety Switches): حرکت کابین خارج از محدوده مجاز را متوقف کرده و از عملکرد غیرایمن آسانسور جلوگیری می‌ کنند.

7. تلفن اضطراری (Emergency Phone): امکان تماس مستقیم کاربران با اپراتور یا مرکز کنترل را در شرایط اضطراری فراهم می‌ کند تا هم ایمنی فنی و هم آرامش روانی مسافران تضمین شود.

با وجود تدوین استانداردهای دقیق ملی و بین‌ المللی در زمینه ایمنی آسانسورها، اجرای کامل آن‌ ها در عمل با چالش‌ های گوناگونی رو به‌ رو است. این چالش‌ ها معمولاً به عوامل اقتصادی، فنی، مدیریتی و انسانی مربوط می‌ شوند که در ادامه به مهم‌ ترین آن‌ ها اشاره شده است:

یکی از مشکلات رایج در صنعت آسانسور، به‌ کارگیری قطعات متفرقه و ارزان‌ قیمت است که دارای تأییدیه معتبر نیستند. این قطعات، در ظاهر مشابه نمونه‌ های استاندارد هستند اما در شرایط اضطراری عملکرد مطمئنی ندارند و خطر بروز حوادث را افزایش می‌ دهند.

بسیاری از آسانسورها پس از نصب، به‌ صورت منظم مورد بازرسی و سرویس تخصصی قرار نمی‌ گیرند. در حالی که طبق استانداردهای EN 81 و استاندارد ملی ایران 6303، بازرسی دوره‌ ای الزامی است. ضعف در نظارت فنی باعث فرسودگی تجهیزات ایمنی و کاهش ضریب اطمینان سیستم می‌ شود.

اجرای درست استانداردها نیازمند نیروی انسانی آموزش‌ دیده است. در برخی موارد، نصابان و تکنسین‌ ها با جزئیات الزامات ایمنی آشنا نیستند یا آموزش کافی ندیده‌ اند، در نتیجه نصب یا تنظیم تجهیزات به‌ درستی انجام نمی‌ شود.

پس از پایان نصب، بسیاری از پروژه‌ ها بدون انجام آزمون‌ های نهایی یا دریافت گواهی انطباق از شرکت‌ های بازرسی معتبر به بهره‌ برداری می‌ رسند. این تخلف نه‌ تنها مغایر مقررات استاندارد است بلکه خطرات جدی برای ساکنان ساختمان به همراه دارد.

هزینه بالای تجهیزات استاندارد و بازرسی‌ های فنی، برخی پیمانکاران را به سمت استفاده از گزینه‌ های ارزان‌ تر سوق می‌ دهد. این رویکرد در کوتاه‌ مدت هزینه‌ ها را کاهش می‌ دهد اما در بلندمدت موجب افزایش خرابی، توقف‌ های ناگهانی و حوادث می‌ شود.

گاهی وظایف نظارت، صدور مجوز و بازرسی بین چند نهاد تقسیم شده و نبود هماهنگی میان آن‌ ها، اجرای یکپارچه استانداردها را دشوار می‌ کند.

رفع این چالش‌ ها نه‌ تنها از بروز حوادث جلوگیری می‌ کند، بلکه موجب ارتقای اعتماد عمومی و افزایش عمر مفید آسانسورها خواهد شد.

رعایت استانداردهای ایمنی در صنعت آسانسور، ضامن حفظ جان کاربران و افزایش اعتماد عمومی به این وسیله حیاتی است. شناخت تجهیزات ایمنی، نحوه عملکرد آن‌ ها و اهمیت استانداردسازی، از اصول پایه‌ ای برای هر نصاب یا سرویس‌کار حرفه‌ ای به شمار می‌ آید.

اگر می‌ خواهید به‌ صورت تخصصی با این مفاهیم آشنا شوید و مهارت‌ های فنی خود را ارتقا دهید، شرکت در دوره آسانسور آموزشگاه سروش جاوید می‌ تواند بهترین انتخاب باشد. این آموزشگاه با بهره‌ گیری از اساتید مجرب و آموزش‌ های کاملاً کاربردی، شما را برای ورود به بازار کار تخصصی آسانسور آماده می‌ سازد.