کابل رایزر (riser) که کابل ستون فقرات نیز نامیده می‌شود در واقع مجرای اصلی سیستم توزیع برق محل می‌باشد که از محل ورود این کابل به یک ساختمان، صدا، فیلم و داده حمل می‌گردد. خود کابل رایزر تنها بخشی از سیستم ستون فقرات یک ساختمان است. سایر مولفه‌ها علاوه بر امکانات ورودی سرویس از جمله مسیرهای کابل، اتاق تجهیزات، جعبه‌های مخابراتی و سخت‌افزار مربوطه و همچنین امکانات و تجهیزات پشتیبانی می‌باشد. علت نام گذاری رایزر این است که این کابل‌ها بین طبقات ساختمان بالا می‌رود.
کابل رایزر را می‌توان برای ارتباطات دیتا (از جمله ویدیو)، دسترسی به دوربین مدار بسته و یا ارتباطات صوتی استفاده نمود. از آن جایی که نیازهای کابل برای هر سرویس متفاوت است، برنامه‌ریزی این کابل‌ها می‌تواند کاری دشوار باشد. به همین دلیل پیشنهاد می‌شود که سیستم‌های جداگانه‌ای برای صدا و داده و ... ایجاد شوند که مسیرهای موازی را از طریق باکس‌ها، مسیرها و اتاق‌های تجهیزات دنبال کنند.
ساختمان‌ها معمولا دارای دو رایزر می‌باشند که یکی مخصوص عبور تاسیسات الکتریکال است و دیگری نیز محل عبور تاسیسات کانیکال می‌باشد. جدا بودن این رایزرها باعث افزایش ایمنی شده و طبق استاندارد عایقی در بین آن‌ها قرار خواهد گرفت. حال که دانستید رایزر چیست به بررسی انواع رایزر برق خواهیم پرداخت.
انواع رایزر برق را بشناسید
رایزرها در انواع مختلفی وجود دارند و هرکدام نیز کاربرد مختلفی خواهند داشت. از جمله انواع رایزرهای موجود می‌توان به رایزرهای آب، رایزرهای تاسیسات الکتریکی، رایزر کشاورزی، رایزر مدار گرمایش، رایزر هواکش و ... اشاره نمود که تمرکز ما در این مقاله بر روی رایزرهای تاسیسات الکتریکی یا رایزرهای برق می‌باشد.
در ادامه به معرفی انواع رایزر خواهیم پرداخت:
رایزر مدار گرمایشی
از رایزرها معمولا در سیستم‌های موتورخانه به وفور استفاده می‌شود. کابرد رایزر در موتورخانه این گونه است که آب توسط سیستم‌های مختلفی در موتورخانه گرم می‌شود و توسط این لوله‌های بالارونده به سمت بالا هدایت شده و وارد ساختمان می‌گردد. لوله رایزر دیگری نیز برای برگشت آب به پایین تعبیه می‌شود تا چرخه آب در گردش باشد. در رابطه با این رایزرها باید نکاتی از قبیل جنس، قطر و نحوه قرارگیری آن‌ها را رعایت کرد تا بتوان از این لوله‌ها نهایت استفاده را برد.
رایزر آب در ساختمان
در ادامه این مطلب با عنوان رایزر چست به معرفی رایزر آب می‌پردازیم. رایزر آب یک نوع از انواع رایزرهای ساختمان است که از سمت کنتور هدایت شده و به سمت بالا حرکت می‌کند و به تمامی طبقات ساختمان می‌رود. نوع دیگر رایزرهای آب از کنتور به سمت پشت بام رفته و در آن جا به شکل U به پایین بر می‌گردد. این رایزر به منشعب شدن آب در ساختمان کمک می‌کند. قطر این رایزر بسیار مهم است و مناسب نبودن قطر آن باعث بروز مشکلاتی در سیستم آب ساختمان خواهد شد.
رایزر تاسیسات الکتریکی و انواع آن
رایزرهای تاسیسات الکتیکی همان طور که از اسمشان پیداست، در برق کشی ساختمان مورد استفاده قرار می‌گیرند. این رایزرها در دو نوع جریان ضعیف و جریان قوی وجود دارند و هرکدام کاربرد خاص خود را دارند. در کابل‌های برقی که دارای ولتاژ 220 ولت و 380ولت می‌باشند از رایزرهایی با جریان قوی استفاده می‌شود. رایزرهای ضعیف نیز در مواردی چون آنتن‌های مرکزی، آیفون، تلفن، دوربین مدار بسته و سیستم اطفاء حریق به کار می‌روند.
در صورت به کار بردن هر دو رایزر در کنار هم لازم است بین آن‌ها فاصله حداقل 30 سانتی متر رعایت شود. در طبقات مختلف ساختمان نیز یک دریچه و یا جعبه تقسیم به صورت مجزا و جداگانه بر روی رایزرها قرار می‌دهند تا از این طریق بتوان کابل‌های هر طبقه را به طور جداگانه مشاهده نمود و به راحتی به آن‌ها دسترسی داشت.
محل نصب رایزرهای تاسیسات الکتریکی
آیا می‌دانید ضوابط نصب رایزر چیست ؟ رایزرها نباید در محلی نصب شوند که فاصله زیادی با تابلوی اصلی و یا تابلوی کنتورها داشته باشند. فاصله نصب رایزرها از یکدیگر نیز باید تا حد امکان کم باشد. نقشه‌های برق رایزرها باید از پیش تعیین شده باشند و محل دقیق رایزر و ابعاد آن‌ها نیز به طور دقیق کاملا مشخص باشد. این موارد به برق کاران کمک می‌کند تا کابل کشی را به درستی انجام دهند. اما در صورتی که مشخصات دقیق در نقشه تعیین نشده است، باید منهدسین برق با تحقیق و تفکر ابعاد دقیق رایزرها و محل نصب آن‌ها را به طور دقیق مشخص نمایند.
طریقه نصب رایزر در ساختمان ها
در ادامه این موضوع با عنوان رایزر چیست ، به نحوه نصب رایزر خواهیم پرداخت. با توجه به این موضوع که چه تعداد کابل در ساختمان مورد استفاده قرار گرفته است، می‌توان ابعاد رایزرها را انتخاب کرد. این کابل‌های برق موبرط به موارد مختلفی مانند تلفن، سیستم اعلام حریق، سیستم دوربین مدار بسته و ... می‌باشد.
نکته مهم این است که هرگز نباید رایزر را در چاله آسانسور نصب کرد. همان طور که گفتیم، ابعاد رایزر وابسته به تعداد کابل‌های ساختمان مورد نظر است. به همین دلیل می‌توان گفت در ساختمان‌هایی که متراژ کمی دارند رایزر کوچک‌تر است و در ساختمان‌های بزرگ‌تر، ابعاد رایزر بیشتر است. در این موارد به دلیل ابعاد زیاد رایزرها، یک اتاق مجزا برای نگهداری آن‌ها در نظر می‌گیرند. برای اجرای رایزرها باید از لوله‌های برق یا ساپورت استفاده شود. همچنین می‌توان از نردبان یا سینی کابل نیز استفاده کرد. مکان قرارگیری تابلوهای فرعی نیز باید با توجه به مکان رایزرهای اصلی جانمایی شود. پس از نصب باید روی تمامی کابل‌ها برچسبی قرار داد و نوع کابل و شماره واحد را روی آن درج کرد تا در صورت وجود هرگونه ایراد برای رفع آن بتوان به راحتی به رایزر مورد نظر دسترسی داشت.
جمع بندی
رایزرها را می‌توان یکی از مهم‌ترین لوله‌های و قطعات ساختمان‌سازی دانست که نقش مهمی در مرتب‌سازی لوله‌های آب، سیستم اعلام حریق، دوربین مدار بسته، آنتن مرکزی و آیفون دارد. در این مقاله به بررسی این سوال که رایزر چیست و بررسی کاربردها و ویژگی‌های رایزر برق پرداختیم. در صورتی که تمایل به یادگیری حرفه پر درآمد برق کاری ساختمان دارید می‌توانید از دوره‌های آنلاین آموزش برق کار ساختمان آموزشگاه سروش جاوید بهره‌مند شوید. از همراهی شما با سروش جاوید سپاس‌گزاریم.
