بسیاری از افراد علاقه‌مند به سیم‌کشی تجهیزات ساختمانی، برای آنکه بتوانند به بازار کار این حرفه وارد شوند باید دوره آموزش برق ساختمان درجه 1 و 2 را بگذرانند. در این مطلب به بررسی جزئی آموزش سیم‌کشی مدار روشنایی و پریز ساختمان پرداخته خواهدشد. با ما در آموزشگاه سروش جاوید همراه باشید.
مدار روشنایی
یکی از مهم‌ترین موارد در سیم کشی ساختمان، سیم‌کشی مربوط به تجهیزات روشنایی آن می‌باشد. فرض کنید که خانه‌ای دارای دو اتاق و یک هال پذیرایی است، مدار روشنایی مربوط به هرکدام از آن‌ها باید به‌صورت مجزا طراحی و سیم‌کشی بشود. برای قطع مدار اتاق‌ها و هال باید از فیوزهای جداگانه‌ای در داخل جعبه فیوز استفاده کرد.
به‌طور کلی سیم‌کشی تجهیزات روشنایی در ساختمان‌ها و منازل به‌صورت جداگانه انجام می‌شود. نکته مهمی که در رابطه با مدارات روشنایی ساختمان‌ها وجود دارد این است که نقشه این مدارات با مدارات پریزها تفاوت دارد. در حقیقت در هر ساختمانی دو مدار مجزا وجود دارند که یکی از آن‌ها مربوط به سیم‌کشی تجهیزات روشنایی بوده و دیگری به‌منظور سیم‌کشی پریزها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
پریزها و لامپ‌ها، دو مورد از مهم‌ترین تجهیزات برق ساختمان
اگر برای یادگیری سیم کشی ساختمان در دوره‌های آموزشی شرکت بکنید، یکی از مهم‌ترین مباحثی که یاد خواهید گرفت، اطلاعاتی درباره تجهیزات مهم برق ساختمان ازجمله پریزها و لامپ‌ها است. همان‌طور که می‌دانید استفاده از روشنایی‌ها و پریزها در بخش‌های مختلف از ساختمان از ضروریات بوده و وجود نقص در سیم‌کشی این بخش‌ها می‌تواند مشکلاتی را به‌وجود آورند.
به‌طور کلی تجهیزات برق ساختمان به دسته‌های گوناگونی مانند تجهیزات برق رسانی ساختمان مانند پریزها، تجهیزات حفاظتی برق ساختمان مانند فیوز، تجهیزات ارتباطی مانند آیفون‌های صوتی و تصویری و تجهیزات روشنایی مانند لامپ‌ها و مهتابی‌ها تقسیم‌بندی می‌شوند. در سیم کشی ساختمان توجه به همه این موارد و تسلط داشتن به آن‌ها لازم و ضروری است. در این بخش به معرفی مدار پریزها و تجهیزات روشنایی که دو جزء مهم از تجهیزات برق ساختمان هستند، پرداخته خواهدشد.
• پریزهای برق ساختمان
در سیم کشی ساختمان، پریزها از طریق دو سیم فاز و نول به برق دو فاز کلی ساختمان متصل می‌شوند. امروزه پریزها به دو نوع ارت‌دار و بدون ارت تقسیم می‌شوند. در پریزهای ارت‌دار علاوه بر سیم‌های فاز و نول به سیم دیگری به نام سیم ارت احتیاج است درحالیکه در پریزهای بدون ارت، احتیاجی به سیم ارت نیست. همان‌طور که می‌دانید از سیم ارت به‌عنوان یک شیوه حفاظتی از تجهیزات استفاده می‌شود. در پریزهای ارت‌دار دو فلز کوچک در بالا و پایین پریزها تعبیه شده است.
• تجهیزات روشنایی
منظور از تجهیزات روشنایی، انواع و اقسام لامپ‌هایی هستند که برای نورپردازی و روشنایی ساختمان‌ها از آن‌ها استفاده می‌شوند. سیم‌کشی مناسب تجهیزات روشنایی از بخش‌های مهم سیم کشی ساختمان است. همان‌طور که می‌دانید، لامپ وسیله‌ای است که با تبدیل انرژی الکتریکی به انرژی نورانی قادر است تا نور مصنوعی تولید نماید.
لامپ‌ها از دو پیچ برای اتصال فاز و نول برخوردار هستند که با انواع کلیدهای تک‌پل، صلیبی، تبدیل و غیره می‌توان به روشن و خاموش کردن آن‌ها اقدام کرد. لامپ‌ها و به‌طور کلی تجهیزات روشنایی به‌صورت موازی در مدار ترسیم می‌شوند. لامپ‌ها در دو نوع التهابی و تخلیه گاز در بازار موجود هستند.
سیم‌کشی مدار روشنایی و پریز ساختمان
برای آنکه بتوان تجهیزات روشنایی و پریزهای ساختمان را به بهترین شکل سیم‌کشی کرد، بهتر است این کار مطابق با مراحلی طی شوند. اولین مرحله در سیم کشی ساختمان، انتخاب نوع سیم، سطح مقطع آن و توجه به رنگ‌بندی کابل‌ها است. انتخاب موارد فوق را می‌توان با توجه به نقشه تایید شده نظام مهندسی انجام داد. یکی از مواردی که باید در سیم‌کشی مدار روشنایی و پریز مدنظر قرار داد، وجود سیم نول و هادی حفاظتی مجزا برای مدارهای مختلف است. استفاده از یک نول و هادی حفاظتی مشترک برای مدارهای گوناگون جایز نیست.
پس از آنکه به انتخاب سیم و سطح مقطع آن اقدام کردید باید مطمئن شوید که تمامی سیم‌ها دارای روکش بوده و زنگ‌زدگی در آن‌ها مشاهده نمی‌شود. وجود هادی حفاظتی در تمامی مدارهای روشنایی و پریز لازم بوده و در سیم کشی ساختمان باید به این مساله توجه ویژه کرد. سطح مقطع سیم‌ها باید مطابق با اصول انتخاب شود؛ حداقل سطح مقطع سیم برای پریزها باید 5/2 میلی‌متر مربع و برای تجهیزات روشنایی 5/1 میلی‌متر مربع باشند.
نکته مهمی که در سیم‌کشی ساختمان‌ها باید مدنظر قرار دهید این است که در هر مدار روشنایی، حداکثر تعداد نقاط روشنایی که می‌توان با استفاده از این مدار تغذیه کرد، 12 نقطه است. توجه داشته باشید که مدارهایی که برای تغذیه چراغ‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند نباید برای تغذیه دیگر تجهیزات برق مانند پریزها استفاده شوند.
انواع سیم‌کشی پریزها
امروزه در سیم کشی ساختمان، از دو روش شعاعی و یا حلقوی برای سیم‌کشی پریزها استفاده می‌شود. در روش شعاعی، سه نوع هادی فاز، نول و هادی حفاظتی ارت مورد استفاده قرار می‌گیرند. این هادی‌ها به ترتیب وارد پریز اول شده و سپس با خروجی گرفتن از پریز اول، وارد پریز دوم و از پریز دوم به پریز سوم و به همین ترتیب تا آخرین پریز متصل می‌شوند. نکته مهم در روش شعاعی این است که از هر پریز تنها یکبار می‌توان مسیر خروجی دریافت کرد.
سیم‌کشی پریزها با کمک روش حلقوی کمی متفاوت‌تر از روش شعاعی است. اگر در سیم‌کشی به روش شعاعی، انتهای هادی ترمینال آخرین پریز را به ابتدای آن وصل کرده و سپس به فیوز اتصال دهند، آنگاه سیم‌کشی به روش حلقوی انجام می‌شود. روش حلقوی نسبت به روش شعاعی از مزیت‌هایی برخوردار است ازجمله آنکه در این روش مسیر سیم‌کشی کاهش یافته، ظرفیت جریان‌دهی افزایش می‌یابد و احتمال قطع شدن مدار 50 درصد کاهش می‌یابد.
آموزش سیم‌کشی پریز برق بدون ارت
پریزهای برق در دو حالت ارت‌دار و بدون ارت هستند. در این بخش به آموزش سیم‌کشی پریز برق بدون ارت که در سیم کشی ساختمان مورد استفاده قرار می‌گیرند، پرداخته خواهد شد. برای آموزش سیم‌کشی پریز ارت‌دار می‌توانید در دوره آموزش برق کار ساختمان درجه 1 و 2 ثبت‌نام نمایید. مدار سیم‌کشی پریز بدون ارت بسیار ساده است. در این نوع پریزها تنها به دو سیم فاز و نول احتیاج است؛ در صورتی‌که پریز ارت‌دار باشد، باید از سیم ارت هم استفاده کرد. برای سیم‌کشی پریز برق بدون ارت می‌توان بر اساس گام‌های زیر عمل کرد:
1-ابتدا سیم فاز را به پریز برق متصل کنید. توجه داشته باشید که برای پریزها بهتر است از سیم با مقطع 5/2 میلی‌متر مربع استفاده کنید.
2- فاز متصل‌شده به پریز را به فیوز مربوطه در داخل جعبه فیوز متصل کنید. این کار به سادگی انجام می‌شود و کافیست مقداری از روکش سیم را با استفاده از ابزار مخصوص یعنی سیم‌چین برداشته و پس از آن هادی سیم را در زیر پیچ فیوز قرار دهید.
3- سمت دیگر سیم فاز را به پریز وصل کنید. برای این‌کار لازم است سیم فاز را از داخل لوله یا داکت برق عبور داده، به سمت پریز هدایت کنید.
4- پریزهای برق بدون ارت دارای دو عدد پیچ هستند که سیم‌های فاز و نول را به آن‌ها وصل می‌کنند. یکی از پیچ‌ها را انتخاب کرده و سیم فاز را به آن ببندید.
5- توجه داشته باشید که سر سیم‌ها را به اندازه کافی لخت کنید و پس از آنکه این کار را انجام دادید آنگاه سیم فاز را به زیر پیچ پریز متصل کنید.
6- پس از آنکه اقدامات مربوط به سیم فاز را انجام دادید، باید سیم نول را به پریز برق وصل کنید.
7- سیم نول هم باید دارای سطح مقطع 5/2 میلی‌متر باشد. لازم است یک طرف از این سیم به داخل جعبه فیوز برود.
8- سیم نول متصل‌شده به جعبه فیوز را به پریز برق متصل کنید. اگر سیم کشی ساختمان به صورت توکار مدنظر است، باید هردو سیم نول و فاز را از داخل لوله برق یا لوله خرطومی عبور داد. چنانچه سیم‌کشی به صورت روکار باشد لازم است تا دو سیم فاز و نول از داخل داکت‌ها منتقل شوند.
9- با هدایت سیم نول از جعبه فیوز به پریز مربوطه، بخشی از روکش سیم را برداشته تا سر سیم به اندازه مورد نیاز لخت شده تا بتوان آن را به زیر پیچ دوم از پریز برق بست.
10- قدم آخر این است که سلامت مدار پریز برق را چک کنید.
کلام آخر
سیم کشی ساختمان ازجمله کارهایی است که انجام دادن آن تخصصی بوده و برای آنکه بتوان تمامی تجهیزات برقی ساختمان ازجمله مدارهای روشنایی و پریزها را سیم‌کشی کرد، باید از اصول مشخصی پیروی شود. در این مطلب سعی شد تا تمامی مطالب آموزش‌محور بوده تا ضمن آشنایی با برخی از قواعد، با نحوه سیم‌کشی پریزهای برق آشنا شوید. جهت یادگیری کامل آموزش‌های سیم‌کشی ساختمان می‌توان از دوره‌های آموزشی مرتبط استفاده کرد.
