انواع موتورهای الکتریکی مورد استفاده در کولر آبی
در کولرهای آبی معمولاً از موتورهای تک فاز استفاده می شود؛ موتورهایی که به دلیل ساختار ساده، قیمت مناسب و توان کافی، بهترین گزینه برای چرخاندن پروانه و ایجاد جریان هوای خنک هستند. این موتورها در چند نوع مختلف ساخته می شوند که هر کدام عملکرد و کاربرد خاص خود را دارند.
موتور تک فاز دو دور
این موتور رایج ترین نوع در کولرهای آبی است و امکان استفاده در دو سرعت تند و کند را فراهم می کند. ساختار آن طوری طراحی شده که بتواند پروانه بزرگ کولر را بدون فشار زیاد به حرکت درآورد و در عین حال مصرف برق متعادلی داشته باشد. به همین دلیل تقریباً در تمام کولرهای خانگی از همین نوع استفاده می شود.
موتور تک فاز با خازن دائم کار (PSC)
در کولرهای جدیدتر از این نوع موتور استفاده می شود. این مدل نسبت به موتورهای معمولی نرم تر و بی صداتر کار می کند و راندمان بالاتری دارد. به دلیل جریان پایدار و طراحی بهینه شده، مصرف انرژی کمتری دارد و برای کولرهای کم مصرف انتخاب مناسبی است.
موتورهای کم مصرف یا بهینه شده
این موتورها نسخه بهبودیافته موتورهای معمولی هستند و سازندگان با اصلاح سیم پیچ و طراحی داخلی، توانسته اند مصرف برق را کاهش دهند. این مدل ها گرمای کمتری تولید می کنند و برای کولرهایی مناسب اند که برچسب انرژی بالاتری دارند.
اجزای تشکیل دهنده موتور الکتریکی کولر آبی
موتور الکتریکی کولر آبی از نوع تک فاز القایی است و مانند سایر موتورهای القایی از چند جزء اصلی تشکیل می شود که هر کدام نقشی مشخص در ایجاد حرکت دارند. شناخت این اجزا کمک می کند ساختار موتور را بهتر درک کنیم و در صورت بروز مشکل، عیب یابی راحت تر انجام شود.
استاتور (قسمت ثابت موتور)
استاتور بخش ثابت موتور است و از مجموعه ای از ورق های آهنی به هم فشرده تشکیل می شود که روی آن ها سیم پیچ های اصلی و کمکی قرار دارد. این سیم پیچ ها وقتی به برق متصل می شوند، میدان مغناطیسی ایجاد می کنند و زمینه چرخش روتور را فراهم می سازند. استاتور به نوعی، پایه اصلی تولید میدان مغناطیسی در موتور است.
روتور (قسمت چرخان موتور)
روتور در مرکز موتور قرار دارد و به شفت متصل است. این قطعه با دریافت نیرو از میدان مغناطیسی استاتور شروع به چرخیدن می کند و در نهایت پروانه کولر را به حرکت در می آورد. روتور معمولاً از نوع قفس سنجابی ساخته می شود که یکی از پایدارترین و بادوام ترین انواع روتور در موتورهای القایی است.
شفت یا محور مرکزی
شفت همان میله ای است که از داخل موتور عبور کرده و روتور را به پروانه کولر متصل می کند. حرکت چرخشی روتور از طریق شفت به فن منتقل می شود. کیفیت و صافی شفت در کاهش لرزش و صدای موتور اهمیت زیادی دارد.
یاتاقان ها یا بلبرینگ ها
یاتاقان ها وظیفه نگهداری و روان حرکت کردن شفت را بر عهده دارند. در موتور کولر آبی معمولاً از یاتاقان های روغنی استفاده می شود که باید در بازه های زمانی مشخص روغن کاری شوند تا از خشک کار کردن موتور و افزایش صدا جلوگیری شود.
خازن راه انداز یا دائم کار
در موتورهای کولر، خازن جزئی مهم و ضروری است و کمک می کند موتور در لحظه شروع کار، توان چرخشی کافی داشته باشد. در موتورهای دو دور معمولاً خازن راه انداز وجود دارد و در موتورهای PSC از خازن دائم کار استفاده می شود. بدون وجود خازن، موتور یا روشن نمی شود یا به سختی حرکت می کند.
قاب و پوسته موتور
این بخش، بدنه اصلی موتور را تشکیل می دهد و از قطعات داخلی در برابر گردوغبار، رطوبت و ضربه محافظت می کند. طراحی مناسب پوسته باعث تهویه بهتر و کاهش دمای موتور می شود.
جعبه اتصال (ترمینال باکس)
این قسمت محل اتصال سیم های برق به موتور است. سیم کشی مربوط به دور تند، کند و خازن در همین بخش قرار دارد و معمولاً با درپوش مخصوص محافظت می شود تا رطوبت وارد آن نشود.
پروانه خنک کننده کوچک (در برخی مدل ها)
بعضی موتورهای کولر آبی یک پروانه کوچک داخلی دارند که هنگام چرخش، هوای خنک را روی سیم پیچ ها می دمد تا دمای موتور کنترل شود و عمر سیم پیچ ها افزایش یابد.
عملکرد موتور الکتریکی در کولر آبی
موتور الکتریکی کولر آبی وظیفه دارد پروانه بزرگ داخل کولر را بچرخاند تا هوا از روی پوشال ها عبور کرده و خنک وارد محیط شود. این موتور از نوع تک فاز القایی است و با اتصال به برق، میدان مغناطیسی در استاتور ایجاد می کند. روتور که در مرکز موتور قرار دارد تحت تأثیر این میدان شروع به چرخیدن می کند و حرکت آن از طریق شفت به پروانه منتقل می شود.
در موتورهای دو دور، مسیر سیم پیچی طوری طراحی شده که کاربر بتواند کولر را روی دو سرعت مختلف (تند و کند) تنظیم کند. خازن نیز در این میان نقش مهمی دارد و کمک می کند موتور هنگام شروع کار، نیروی کافی برای چرخاندن پروانه را داشته باشد. مجموع این فرآیند باعث می شود جریان دائمی هوا ایجاد شده و سیستم سرمایش کولر به درستی عمل کند.
نحوه نصب و سیم کشی موتور کولر آبی
نصب موتور کولر آبی باید با دقت و رعایت اصول ایمنی انجام شود. ابتدا موتور روی قاب نگهدارنده قرار می گیرد و شفت آن به پروانه متصل می شود. سپس یاتاقان ها و تسمه ها تنظیم می شوند تا حرکت روان و بدون صدا باشد.
سیم کشی موتور شامل اتصال سیم های برق به دور تند، دور کند و خازن است و معمولاً در جعبه اتصال (ترمینال باکس) قرار می گیرد. برای جلوگیری از نفوذ رطوبت و گردوغبار، این بخش با درپوش محافظت می شود. رعایت این نکات نه تنها ایمنی موتور را افزایش می دهد، بلکه عمر مفید آن را نیز طولانی تر می کند.
عیب یابی و مشکلات رایج موتورهای کولر آبی
موتور کولر آبی، قلب سیستم سرمایش است و بروز هرگونه مشکل در آن می تواند عملکرد کلی کولر را مختل کند. شناسایی سریع عیب ها و رفع آن ها موجب افزایش طول عمر موتور و صرفه جویی در مصرف برق می شود. از جمله مشکلات رایج می توان به موارد زیر اشاره کرد:
1. روشن نشدن موتور: معمولاً به دلیل قطع برق، خرابی خازن یا سیم کشی نادرست رخ می دهد. بررسی اتصال سیم ها و سالم بودن خازن اولین گام در عیب یابی است.
2. صداهای غیرطبیعی: صدای زیاد یا لرزش موتور ممکن است ناشی از شل بودن تسمه، یاتاقان های خشک یا نصب ناصحیح شفت باشد. روغن کاری یاتاقان ها و تنظیم تسمه معمولاً مشکل را برطرف می کند.
3. داغ شدن موتور: گرمای بیش از حد موتور معمولاً ناشی از فشار زیاد روی پروانه، سیم پیچ آسیب دیده یا تهویه ناکافی است. در این موارد، موتور باید خاموش شود و دلیل گرما بررسی گردد.
4. کاهش قدرت باددهی: اگر پروانه آزادانه نچرخد یا تسمه شل شده باشد، موتور نمی تواند پروانه را با سرعت مناسب بچرخاند و جریان هوا کاهش می یابد.
با بررسی منظم و رعایت نکات نگهداری، بیشتر این مشکلات قابل پیشگیری هستند و موتور کولر می تواند سال ها با عملکرد بهینه کار کند.
جمع بندی
همانطور که گفتیم، موتور الکتریکی یکی از مهم ترین بخش های کولر آبی است و آشنایی با انواع موتور، نحوه عملکرد و مشکلات رایج آن، هم به استفاده بهتر از دستگاه کمک می کند و هم هزینه های تعمیر را کاهش می دهد. اگر کسی بخواهد این مهارت ها را به صورت کامل و عملی یاد بگیرد، بهترین مسیر شرکت در یک دوره آموزش کولر است تا بتواند از پایه تا سطح حرفه ای با ساختار، نصب، سرویس و عیب یابی کولر آبی آشنا شود.
آموزشگاه سروش جاوید یکی از مراکز معتبر در این حوزه است که با ارائه آموزش های عملی و کارگاهی، هنرجویان را برای ورود به بازار کار آماده می کند. این آموزشگاه با مدرسین باتجربه، پشتیبانی کامل و ارائه مدرک معتبر سازمان فنی وحرفه ای، گزینه ای مناسب برای افرادی است که می خواهند در زمینه تعمیر و سرویس کولر آبی مهارت حرفه ای کسب کنند.
